Theo Kế hoạch liên tịch số 50/KHLT-UBMT-STNMT của Ban Thường trực Ủy Ban MTTQ Việt Nam thành phố với Ban Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường thành phố về phối hợp thực hiện “Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia” năm 2012; ngày 27/12/2012, Ban Thường trực Ủy Ban MTTQ Việt Nam Thành phố phối hợp với Ban Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường thành phố báo cáo sơ kết 02 năm phối hợp thực hiện cuộc vận động “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường” trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (giai đoạn 2011 – 2012).
Báo cáo đã đánh giá được những ưu điểm và những hạn chế tồn tại và rút ra được những bài học kinh nghiệm như sau:
1. Những mặt làm được:
- Công tác triển khai tuyên truyền thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường” được sự đồng tình, ủng hộ và thực hiện của các giới, các tầng lớp nhân dân. Qua đó, tình hình chấp hành Luật Bảo vệ môi trường và nếp sống văn minh mỹ quan đô thị của cộng đồng dân cư từng bước đi vào nề nếp, ý thức tự giác tham gia giữ gìn vệ sinh môi trường của các tầng lớp nhân dân nói chung đã có những tiến bộ nhất định.
- Các hoạt động ra quân rầm rộ nhân dịp Ngày môi trường thế giới – Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn với quy mô khá lớn và mở rộng ở một số địa bàn tập trung nhiều công nhân lao động; địa bàn phức tạp về vệ sinh môi trường, ô nhiễm môi trường đã có những tác dụng tích cực trong thực hiện cuộc vận động “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường” ở nhiều địa phương.
- Các mô hình tự quản ở cộng đồng dân cư như đã nêu trên góp phần rất tích cực trong việc thực hiện giữ gìn các tuyến đường, tuyến hẻm thông thoáng, sạch đẹp – mỹ quan đô thị và cũng góp phần tác động thêm đến nhận thức của người dân trong việc chấp hành pháp luật về vệ sinh môi trường và trật tự đô thị.
- Đối với việc thực hiện Chương trình điểm về cuộc vận động “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường”: đây là biện pháp tích cực và là công tác phối hợp thường xuyên giữa Ban Thường trực Ủy Ban MTTQ Thành phố với Ban giám đốc Sở Tài nguyên môi trường Thành phố nhằm đầu tư, hỗ trợ một số đơn vị (cấp Phường, Xã, Thị trấn) còn nhiều tồn tại trên lĩnh vực trật tự đô thị, vệ sinh môi trường đã giúp các đơn vị này thực hiện và đạt được một số kết quả nhất định , đồng thời cũng là điều kiện để Ban Thường trực Ủy Ban Mặt trận Tổ quốc các quận, huyện nghiên cứu nhân rộng thực hiện mô hình này tại các đơn vị có điều kiện thực tiễn phù hợp.
2. Một số mặt còn hạn chế, tồn tại:
- Công tác tuyên truyền, vận động của một số địa phương chưa đạt hiệu quả cao, do kiến thức và nghiệp vụ của cán bộ chuyên trách cơ sở và lực lượng tuyên truyền viên còn hạn chế. Đồng thời vẫn còn một bộ phận người dân thuộc diện tạm trú, ít tham gia , gắn bó, sinh hoạt với Tổ dân phố, nên khó tiếp cận được để tuyên truyền, vận động về nếp sống văn minh mỹ quan đô thị và bảo vệ môi trường.
- Do nhu cầu chăm lo cuộc sống, người dân và các cơ sở kinh doanh, mua bán còn lấn chiếm lòng, lề đường, đậu xe, giữ xe, hàng rong, xe đẩy… gây ảnh hưởng đến tình hình trật tự đô thị, vệ sinh môi trường và quá trình xây dựng nếp sống văn minh – mỹ quan đô thị của thành phố, nhất là sau giờ làm việc và những ngày nghỉ, ngày lễ kể cả trên một số tuyến đường văn minh kiểu mẫu của quận và thành phố (Trong khi lực lượng ở địa phương còn ít và các biện pháp chế tài của nhà nước chưa đủ sức răn đe).
- Việc thu gom rác ở một số địa bàn dân cư chưa thực hiện tốt vì Tổ lấy rác dân lập thu gom không đúng giờ. Đồng thời vẫn còn hộ gia đình chưa thực hiện Hợp đồng thu gom rác và người dân còn để rác ở vỉa hè, gốc cây, lòng đường gây mất mỹ quan đô thị. Trong khi đó chính quyền địa phương chưa làm việc được với các Tổ lấy rác dân lập để chấn chỉnh việc thu gom rác theo quy định (vì 2 – 3 ngày mới thu gom 1 lần)…
- Một số cơ sở, doanh nghiệp, khu công nghiệp chưa thực hiện tốt Luật Bảo vệ môi trường vì còn xả nước thải ra các tuyến kênh rạch.
- Vẫn còn một bộ phận người dân chưa chấp hành tốt việc giữ gìn vệ sinh (còn xả rác, đổ nước thải, quăng xác súc vật, phóng uế ra hè phố, xuống kênh rạch).
- Các hành vi vi phạm hành chính trên lĩnh vực môi trường (tái phạm) nhưng không được quy định xử lý theo Nghị định 117 của Chính phủ.
- Tình trạng dán quảng cáo, rao vặt trái phép và phát tờ rơi vẫn còn xảy ra trên một tuyến đường của Thành phố và Quận, Huyện.
- Công tác phối hợp giữa các đơn vị, các Phường, Xã chưa chặt chẽ trong việc kiểm tra xử lý về vi phạm TTĐT – VSMT ở các tuyến đường, địa bàn giáp ranh nên vẫn còn tình trạng đối tượng vi phạm di chuyển sang địa bàn khác khi có lực lượng tuần tra.
- Một số dự án chậm triển khai thực hiện (Kênh Tham Lương – Kênh Tân Trụ) nên khi trời mưa đã ngập lụt ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt của người dân.
- Một số xã ở ngoại thành chưa giải quyết được hết tình trạng chăn nuôi (nhỏ lẻ) gây ô nhiễm môi trường, vì hạ tầng thoát nước tại các địa phương này chưa có (huyện Củ Chi).
- Một số công trình sửa chữa hạ tầng cơ sở trên các tuyến đường chưa hoàn thành xong, để nước chảy tràn lan đã gây nhiều khó khăn cho nhân dân trong tham gia giao thông và ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường.
3. Bài học kinh nghiệm:
- Công tác bảo vệ môi trường là trách nhiệm của toàn xã hội, do đó vừa phải thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước và các hoạt động tuyên truyền, vận động thường xuyên, liên tục của hệ thống Mặt trận Tổ quốc và các Tổ chức đoàn thể.
- Nếu đưa công tác bảo vệ môi trường và hệ thống giáo dục quốc dân và xây dựng thành một môn học cơ bản đến nâng cao và biết kết hợp đồng bộ giữa gia đình – xã hội – trường học để giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho thanh thiếu niên và người lớn phải gương mẫu thì công tác bảo vệ môi trường sẽ được hiệu quả dài lâu.
- Qua quá trình thực tiễn và triển khai thực hiện cần chọn các mô hình cụ thể, phù hợp (theo phương châm mô hình nào thì đối tượng đó) sẽ đem lại hiệu quả cụ thể hơn.
- Xem công tác tuyên truyền, vận động nhăm nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường của người dân trong thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” là nội dung để đánh giá các danh hiệu của Khu dân cư và gia đình văn hóa thì kết quả thực hiện sẽ tích cực hơn.
Trên cơ sở phát huy những kết quả đạt được trong 2 năm qua, Ban Thường trực Ủy Ban MTTQ Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Ban giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường Thành phố tiếp tục thực hiện “Chiến lược Bảo vệ môi trường Quốc gia” năm 2013, gồm một số nội dung trọng tâm sau:
- Phát động sâu rộng trong cộng đồng dân cư về Cuộc vận động “Toàn dân tham gia Bảo vệ môi trường” ; phong trào hành động Vì Thành phố Xanh – Sạch – Đẹp; Đường phồ không rác; Khu dân cư văn minh – sạch đẹp.
- Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, vận động các giới, các tầng lớp nhân dân chấp hành tốt pháp luật về bảo vệ môi trường, trật tự đô thị và tập huấn phổ biến sâu rộng về các hoạt động tham gia bảo vệ môi trường ở địa bàn dân cư.
- Tiếp tục công tác xây dựng, giữ vững các tuyến đường, khu vực kiểu mẫu văn minh, các tuyến hẻm, các kênh rạch “sạch – đẹp’” và thường xuyên nhân rộng các mô hình của cộng đồng dân dân cư đã thực hiện có hiệu quả về bảo vệ môi trường ở một số địa bàn thuộc các Quận, Huyện, đồng thời với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền và nhân rộng gương điển hình Người tốt việc tốt và các mô hình tự quản về bảo vệ môi trường có hiệu quả của người dân ở địa bàn dân cư.
- Đẩy mạnh các hoạt động phối hợp của hệ thống Mặt trận trong việc tham gia tổ chức giám sát, kiểm tra, khảo sát các tuyến đường, các Phường, Xã, các khu phố, ấp, các cơ sở, xí nghiệp trong việc thực hiện các chủ trương, giải pháp xây dựng khu phố - ấp, cơ quan, xí nghiệp, trường học an toàn – văn minh – sạch đẹp – đảm bảo vệ sinh môi trường…
- Tiếp tục chọn một số phường, xã ở các quận, huyện trọng điểm về vệ sinh môi trường để thực hiện Chương trình điểm về cuộc vận động “Toàn dân tham gia bảo vệ môi trường” năm 2013 (nhất là tại các địa bàn có tuyến kênh rạch ô nhiễm môi trường).
Chi cục Bảo vệ môi trường