Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, phương thức giao đất và cho thuê đất có những điểm mới là thu hẹp các trường hợp được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, giao đất không thu tiền sử dụng đất và cơ bản chuyển sang thuê đất. Giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất để đảm bảo tính công khai minh bạch, đồng thời huy động được nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và từng địa phương.
Tổng cục Quản lý đất đai cho biêt, đến tháng 10/2015, tổng diện tích đất đã giao, cho thuê trong toàn quốc là 25,5 triệu ha, chiếm 77,1% tổng diện tích tự nhiên của cả nước. Trong đó, hộ gia đình, cá nhân được giao và cho thuê 15 triệu ha, chiếm 58,7%; các tổ chức trong nước đang được giao, thuê là 10,2 triệu ha, chiếm 40%; còn lại là đất giao cho các tổ chức, cá nhân nước ngoài, liên doanh với ngước ngoài và các đối tượng khác.
Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ TN&MT) đánh giá: thông qua việc giao đất, cho thuê đất, Nhà nước đảm bảo được quyền hưởng dụng của các chủ sử dụng. Áp dụng phương thức giao đất và cho thuê đất mới, người sử dụng đất yên tâm đầu tư trên diện tích đất được giao, được thuê đồng thời tự nguyện thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với nhà nước. Việc giao đất, cho thuê đất theo xu thế mới cũng góp phần quan trọng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo đúng hướng, đảm bảo cơ cấu tỷ lệ 3 khu vực nông- lâm- ngư nghiệp – công nghiệp, xây dựng- dịch vụ thay đổi linh hoạt theo từng thời kỳ.
Điểm mới trong công tác giao đất, cho thuê đất theo Luật đất đai 2013 còn là mở rộng quyền sử dụng đất cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đều được áp dụng hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư nhà ở để bán hoặc bán kết hợp cho thuê; các trường hợp còn lại được áp dụng hình thức thuê đất trả tiền hàng năm hoặc thuê đất trả tiền một lần việc thu hồi đất cho cả thời gian thuê. Chế tài mới cũng ngăn ngừa dự án chậm triển khai khi bổ sung chế tài xử lý theo hướng chủ đầu tư được tiếp tục được gia hạn thêm 24 tháng và trong thời gian này chủ đầu tư phải nộp thêm một khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong thời gian này; sau 24 tháng được chậm tiến độ, nếu vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước sẽ thu hồi đất và không bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp do bất khả kháng.
Đối với đất nông nghiệp, Luật Đất đai 2013 đã quy định nâng thời hạn giao đất nông nghiệp trong hạn mức cho hộ gia đình, cá nhân từ 20 năm lên 50 năm thống nhất cho các loại đất nông nghiệp (đất trồng cây hàng năm và cây lâu năm, đất lâm nghiệp). Khuyến khích tích tụ đất đai thông qua cơ chế góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất, nhận quyền thuê đất để thuận lợi cho ứng dụng khoa học và công nghệ, cơ giới hóa và phát triển sản xuất hàng hóa.
Những điểm mới này đang chứng minh là phù hợp với thực tiễn. Bởi thực tế sau hơn 1 năm Luật đất đai 2013 có hiệu lực và đi vào cuộc sống, những quy định mới về giao đất, cho thuê đất cho thấy đã bám sát và bắt kịp với xu hướng phát triển cũng như thực tiễn quản lý đất đai từ trung ương đến địa phương. Minh chứng là các báo cáo tình hình thi hành Luật của cả Bộ TN&MT cũng như hầu hết các địa phương gần như không đề cập đến những vướng mắc trong quá trình thực hiện việc giao đất, cho thuê đất theo phương thức mới được quy định trong Luật đất đai 2013.
Giới chuyên gia trong lĩnh vực này cũng nhận định: Phương thức mới trong giao đất và cho thuê đất đã khắc phục được tình trạng giao đất, cho thuê đất một cách tràn lan… Tạo lập hành lang pháp lý cơ bản để kêu gọi đầu tư, thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Quỹ đất dành cho phát triển công nghiệp, dịch vụ, xây dựng kết cấu hạ tầng, đô thị được mở rộng và đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt việc giao đất, cho thuê đất có thu tiền sử dụng đất đã góp phần khai thác nguồn lực của đất đai, tiết kiệm nguồn tài nguyên đất và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Nguồn: Website Bộ TNMT.