I. Tình hình hoạt động thu gom, xử lý rác y tế trên địa bàn TPHCM.
Hiện nay, hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn y tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh vẫn đang áp dụng theo Chỉ thị số 09/2003/CT-UB ngày 12 tháng 5 năm 2003 của UBND TP về tăng cường quản lý chất thải rắn y tế .
1. Về công tác thu gom, xử lý chất thải y tế trên địa bàn thành phố HCM :
1.1 Công tác thu gom tại nguồn
Hệ thống thu gom chất thải rắn y tế lây nhiễm phát sinh tại các bệnh viện, Trung tâm y tế, Phòng khám nhỏ lẻ, phòng mạch,… được thực hiện bởi:
+ Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố (CITENCO) tổ chức thu gom tại nguồn các cơ sở y tế quy mô lớn như các bệnh viện công và tư, phòng khám đa khoa, chuyên khoa và chịu trách nhiệm thu gom tại các điểm tập trung chuyển đến nhà máy xử lý.
+ 22 Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích quận, huyện tổ chức thu gom trên địa bàn quận huyện, chủ yếu là từ các sở y tế nhỏ như trạm y tế phường xã, phòng mạch, phòng điều dưỡng, phòng hộ sinh… và một số bệnh viện, phòng khám đa khoa tư nhân.
1.2. Công tác vận chuyển và trung chuyển
Chất thải rắn y tế lây nhiễm thu gom tại nguồn được vận chuyển theo hai con đường như sau:
- Vận chuyển trực tiếp đến nhà máy xử lý, do Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thực hiện.
- Vận chuyển đến các điểm tập trung (trạm trung chuyển), do Công ty TNHH MTV dịch vụ công ích quận, huyện thực hiện. Sau đó từ điểm tập trung được Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thu gom, vận chuyển đến nhà máy xử lý.
Các điểm tập trung thường được chọn là tại các bệnh viện quận, huyện (tại đây có nhà chứa chất thải y tế lây nhiễm) và các trạm trung chuyển trên địa bàn của quận. Chất thải rắn y tế được lưu giữ tại các điểm tập trung không quá 72 giờ tính cả thời gian lưu giữ tại nguồn).
- Phương tiện và trang thiết bị thu gom và vận chuyển
Phương tiện vận chuyển bao gồm: xe chuyên dùng và xe 02 bánh
Trong đó:
+ Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố (CITENCO): đang sở hữu 11 xe tải chuyên dụng vận chuyển chất thải y tế lây nhiễm, có đăng ký vận chuyển chất thải nguy hại, có dấu hiệu cảnh báo, có bệ nâng và thùng chứa đi kèm, với tổng trọng tải khoảng 26,29 tấn và trang bị 610 thùng chứa loại 240 lít cho khoảng 153 cơ sở y tế mà Công ty đang có hợp đồng thu gom. Tính trung bình khoảng 300 thùng luôn sẵn sàng chứa tại cơ sở y tế và 300 thùng rỗng trên xe để trao đổi.
+ Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích: Mỗi công ty dịch vụ công ích có từ 1-5 xe mô tô (tùy theo địa bàn có khối lượng chất thải rắn y tế ít hay nhiều), có trang bị thùng kín bằng nhựa hoặc inox, có khóa an toàn để thu gom chất thải rắn y tế tại các cơ sở y tế có quy mô nhỏ như phòng khám nhỏ, phòng mạch, nhà thuốc tư nhân, phòng hộ sinh, phòng dịch vụ y tế… Các cơ sở y tế này thường có khối lượng chất thải ít, từ 0,5- 5 kg/ngày; sức chứa của mỗi thùng từ 30- 50kg. Với phương tiện mô tô này có thể vào được sâu trong các con hẻm để lấy chất thải mà vẫn đảm bảo được an toàn, vệ sinh. Riêng công ty TNHH MTV DVCI huyện Củ Chi, do địa bàn rộng nên đã trang bị 01 xe tải 1 tấn để thu gom chất thải rắn y tế.
1.3. Công tác xử lý xử lý chất thải rắn y tế
Công tác xử lý chất thải rắn y tế hiện nay ở thành phố Hồ Chí Minh vẫn do Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố thực hiện, với công nghệ đốt tiêu hủy.
Trong năm 2012, thành phố đã tăng công suất tiếp nhận xử lý chất thải rắn y tế lên 32 tấn/ngày bao gồm: lò đốt 4 tấn/ngày (đang đại tu) và 7 tấn/ngày hoạt động tại Bình Hưng Hoà (Bình Tân) và 21 tấn/ngày tại công trường Đông Thạnh (Hóc Môn).
Khối lượng thu gom, xử lý CTR y tế trong năm 2012 là 5.809.637kg/năm (Trong đó: khối nhà nước phát sinh 5.63.254,3kg/năm. Khối tư nhân: 646.383,8 kg/ năm). Tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải y tế phát sinh tại các bệnh viện, các trung tâm lớn được thu gom 100%; Riêng chất thải y tế phát sinh tại các phòng khám nhỏ lẻ thu gom trực tiếp đúng tuyến đạt 85-90%, còn 10-15% thải bỏ chung với chất thải rắn sinh hoạt.
2. Khó khăn, vướng mắc trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn y tế trên địa bàn TP.HCM:
Trong các năm qua, thành phố đã thực hiện chính sách giao cho các Công ty Dịch vụ Công ích 24 quận, huyện chủ động trong công tác thu gom chất thải rắn y tế phát sinh trên địa bàn sau đó chuyển giao cho Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố xử lý (hiện nay Thành phố vẫn đang bù đắp một phần chi phí cho công tác xử lý chất thải rắn y tế). Với hệ thống vận hành trước đây, công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn y tế trên địa bàn thành phố được đánh giá ổn định và đảm bảo tiến tới thu gom, xử lý triệt để chất thải rắn y tế phát sinh. Tuy nhiên, khi Thông tư số 12/2011/TT-BTNMT ngày 14 tháng 4 năm 2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường có hiệu lực, theo qui định một đơn vị xử lý chỉ được thành lập 5 đại lý. Với quy định mới này Thành phố bị động trong công tác thu gom chất thải rắn y tế. Một số Công ty dịch vụ Công ích các quận, huyện không thể tiếp tục thu gom chất thải rắn y tế do không được ký hợp đồng với Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố. Trong khi đó với nhân lực, phương tiện, thiết bị của Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố hiện hữu thì không thể triển khai xuống các quận, huyện để thu gom triệt để chất thải y tế.
Trong năm 2012, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức họp với các Công ty TNHH MTV DVCI các quận, huyện để tháo gỡ những khó khăn trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải y tế. Hiện nay các công ty TNHH MTV DVCI vẫn triển khai thực hiện theo Chỉ thị số 09/2003/CT-UB ngày 12 tháng 5 năm 2003 của UBND TP về tăng cường quản lý chất thải rắn y tế để đảm bảo thu gom triệt đề CTR y tế phát sinh.
Riêng về qui định của Thông tư số 12/2011/TT-BTNMT ngày 14 tháng 4 năm 2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường liên quan đến việc cấp giấy phép thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại. Trong đó có chất thải y tế, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ sớm kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm sửa đổi Thông tư hoặc có cơ chế đặc thù cho thành phố Hồ Chí Minh trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn y tế, đảm bảo việc thu gom, triệt để chất thải y tế phát sinh.
II. Tình hình hoạt động của các bãi chôn lấp hiện nay
2.1 Các công trình, dự án đang hoạt động xử lý chất thải rắn sinh hoạt:
+ Bãi chôn lấp số 2: công suất 2.000 – 2.500 tấn/ngày
+ Dự án Khu liên hợp xử lý chất thải Đa Phước của Công ty TNHH xử lý chất thải rắn Việt Nam - Vietnam Waste Solution (VWS)- Hoa Kỳ: công suất 3.000 tấn/ngày.
+ Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt thành phân bón của Công ty Vietstar – Lemna (Hoa kỳ): công suất tiếp nhận 400 tấn/ngày.
2.2 Các dự án đang triển khai:
a. Dự án xây dựng nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt, công suất 1.000 tấn/ngày. Công nghệ tái chế, làm phân hữu cơ vi sinh.
Chủ đầu tư là Công ty Cổ phần phát triển Tâm Sinh Nghĩa, công nghệ tái chế nhựa và làm phân hữu cơ vi sinh với công suất 1.000 tấn/ngày tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Phước Hiệp- Củ Chi: dự án đã hoàn thành hạng mục cơ bản, trong tháng 12/2012 nhà máy đã tiếp nhận 100 tấn/ngày chất thải rắn sinh hoạt để vận hành thử nghiệm các thông số kỹ thuật và dự kiến trong năm 2013 sẽ tiếp nhận chính thức 1.000 tấn/ngày chất thải rắn sinh hoạt để xử lý.
b. Dự án xây dựng nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt, công suất 500 tấn/ngày. Công nghệ tái chế, làm phân hữu cơ vi sinh.
Chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Tasco, công nghệ tái chế nhựa và làm phân hữu cơ vi sinh với công suất 500 tấn/ngày tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Phước Hiệp- Củ Chi: Dự án đã được Ủy ban nhân dân chấp thuận chủ trương đầu tư và đã có quyết định giao đất. Hiện nay dự án chưa xây dựng do vướng hạ tầng (do chưa có đường dẫn vào khu đất giao cho Công ty). Nếu trong năm 2013, đường dẫn vào khu đất của Công ty được giải quyết thì đến năm 2014 dự án mới có thể tiếp nhận chất thải rắn sinh hoạt để xử lý.
Ngoài ra, trong tháng 12/2012, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố đã thi công bãi chôn lấp số 3, (để thay thế bãi chôn lấp số 2 khi tiếp nhận đủ công suất).
Về công tác qui hoạch Khu xử lý chất thải của thành phố: Hiện nay, thành phố có 02 khu xử lý: là khu liên hợp xử lý chất thải ở Tây Bắc Củ Chi và Khu xử lý rác Đa Phước. Tuy nhiên, trong thời gian qua Ủy Ban nhân dân thành phố chỉ đạo điều chỉnh quy hoạch 1/2000 các Khu liên hợp xử lý chất thải rắn trên địa bàn thành phố. Theo chủ trương của UBND TP sẽ di dời hoạt động xử lý chất thải của thành phố về khu xử lý Thủ thừa – Long An để xử lý. Hiện nay, VWS đang thực hiện thiết kế, lập qui mô đầu tư dự án khu xử lý rác ở Long An. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa hoàn tất và chưa có chủ trương thực hiện từ phía Ủy ban nhân dân thành phố về quy mô và phương thức thực hiện.