Các dự án đầu tư có sử dụng đất là một trong những nhân tố góp phần chính yếu trong việc xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, tạo cơ sở hạ tầng, thúc đẩy kinh tế phát triển; dự án được đầu tư đúng chức năng, đúng tiến độ và phù hợp quy hoạch sẽ hình thành những khu đô thị mới, khu công nghiệp tập trung và các công trình công cộng phúc lợi xã hội quan trọng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, giải quyết việc làm.
Bên cạnh mặt tích cực trên, trên địa bàn thành phố còn tồn tại nhiều dự án triển khai kéo dài, không đồng bộ làm xấu mỹ quan đô thị và gây nhiều bức xúc khiếu nại của người sử dụng đất. Nguyên nhân của việc chậm triển khai dự án là nhiều chủ đầu tư không có năng lực quản lý, năng lực tài chính, đầu tư dàn trải nhiều dự án, cá biệt có một số trường hợp “xí đất” để đầu cơ; bên cạnh đó còn có nguyên nhân là thị trường bất động sản trầm lắng, lãi suất ngân hàng tăng cao, chi phí đền bù, giải tỏa cao, nhu cầu sản phẩm giảm,… do đó nhiều chủ đầu tư không thể triển khai, để dự án kéo dài nhiều năm
Để thúc đẩy các dự án triển khai theo đúng quy định, kiên quyết xóa bỏ các dự án chậm triển khai, giải quyết quyền lợi của người sử dụng đất, được sự chỉ đạo của Thường trực Thành ủy, Thường trực Hội đồng nhân dân thành phố, Ủy ban nhân dân thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường đã cùng với Ủy ban nhân dân 24 quận, huyện thực hiện việc rà soát phân loại dự án với từng tiêu chí cụ thể, đưa ra các hình thức xử lý rõ ràng, cụ thể đối với từng loại dự án; trong đó các dự án chậm tiến độ thuộc loại không khả thi, có mức độ bồi thường, giải phóng mặt bằng thấp (dưới 50% diện tích đất dự án) kéo dài, gây bức xúc trong nhân dân đã bị xử lý theo hình thức chấm dứt hiệu lực pháp lý văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư, thu hồi, huỷ bỏ quyết định thu hồi và giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất. Kết quả đạt được như sau:
1. Đối với các dự án có chủ trương đầu tư bằng hình thức văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư: Gồm 479 dự án sử dụng đất vào mục đích phát triển nhà ở, sản xuất kinh doanh, phúc lợi công cộng, tổng diện tích 4.381ha, trong đó:
- 77 dự án, diện tích 972ha có tỷ lệ bồi thường đạt dưới 50% diện tích đất của dự án, hầu hết các dự án này chủ đầu tư không có khả năng tiếp tục thực hiện hoặc dự án không còn khả thi, đã thu hồi, chấm dứt hiệu lực pháp lý văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư. Như vậy, đã xử lý xong 100% dự án thuộc loại phải xử lý thu hồi, chấm dứt hiệu lực pháp lý văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư.
- Số dự án tỷ lệ bồi thường, giải toả từ trên 50% đến 100% diện tích đất của dự án, thuộc loại được xem xét gia hạn và chỉ gia hạn 01 lần đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2013 là: 402 dự án, diện tích 3.409ha
2. Đối với các dự án có chủ trương đầu tư bằng quyết định thu hồi, giao đất, cho thuê đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất : Gồm 790 dự án sử dụng vào mục đích phát triển nhà ở, sản xuất kinh doanh, phúc lợi công cộng, tổng diện tích 14.515ha; kết quả xử lý như sau:
2.1. Dự án phát triển nhà ở là 407 dự án, với tổng diện tích 8.107ha, trong đó:
- 42 dự án (diện tích 2.910ha) có tỷ lệ bồi thường, giải toả dưới 50% diện tích đất của dự án, thuộc loại dự án không còn khả năng tiếp tục thực hiện, cần phải xử lý thu hồi, hủy bỏ quyết định thu hồi, giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng đất. Đến nay đã xử lý thu hồi, hủy bỏ 16 dự án, diện tích 793ha đất; số dự án còn lại phải xử lý là 26 dự án diện tích 2.117ha,
Hiện nay Tổ công tác liên ngành của thành phố đang khẩn trương rà soát về pháp lý, thủ tục thu hồi đất, tiến độ bồi thường cũng như khả năng tiếp tục của dự án để xử lý.
- Đối với 365 dự án (diện tích 5.197ha) có tỷ lệ bồi thường từ trên 50% đến 100%: Ủy ban nhân dân các quận, huyện làm việc trực tiếp với từng chủ đầu tư, đề nghị chủ đầu tư có cam kết về lộ trình, tiến độ thực hiện hoàn thành bồi thường, giải tỏa, cũng như thời điểm kết thúc, hoàn thành dự án và thực hiện niêm yết công khai thông tin theo quy định. Điều kiện được gia hạn, ngoài tỷ lệ bồi thường của dự án từ 50% trở lện, chủ đầu tư còn phải bảo đảm có năng lực tiếp tục thực hiện dự án, có kế hoạch thực hiện dự án với thời gian, tiến độ cụ thể hợp lý và khả thi. Nếu thực hiện không đúng cam kết sẽ bị xử lý theo quy định. Đối với các dự án gặp khó khăn trong công tác bồi thường, nếu đáp ứng được điều kiện phù hợp quy hoạch, kết nối được hạ tầng khu vực, thì cho phép điều chỉnh ranh và giảm diện tích dự án. Đối với các dự án đã bồi thường xong nhưng chủ đầu tư không còn khả năng thực hiện , giao Tổ công tác liên ngành rà soát, kiểm tra, lập danh sách để Ủy ban nhân dân thành phố báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm chuyển đổi chủ đầu tư, chuyển nhượng dự án, nhằm phát huy nguồn lực, đồng thời thúc đẩy nhanh tiến trình của dự án.
2.2. Dự án sản xuất kinh doanh: 188 dự án (diện tích 3.632 ha), trong đó:
- 26 dự án ( diện tích 528ha ) có tỷ lệ bồi thường, giải toả đạt dưới 50% , xét thấy các dự án này không còn khả năng tiếp tục thực hiện, cần phải xử lý hủy bỏ quyết định giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng đất. Đến nay đã xử lý thu hồi, hủy bỏ 16 dự án, diện tích 36ha, số dự án còn lại đang tiếp tục xem xét, xử lý là 10 dự án, diện tích 492ha.
- Đối với 162 dự án ( diện tích 3.104ha ) có tỷ lệ bồi thường từ trên 50% đến 100%: đây là dự án nhằm mục tiêu phát triển kinh tế, giải quyết công ăn việc làm, Ủy ban nhân dân thành phố đã chỉ đạo các ngành , địa phương tạo điều kiện thuận lợi , hướng dẫn thủ tục đầu tư, đẩy nhanh tiến độ bồi thường, đồng thời chủ đầu tư cũng phải cam kết lộ trình thực hiện, trên cơ sở đó, xem xét gia hạn cụ thể cho từng dự án.
2.3. Dự án phúc lợi công cộng (gồm trường học, bệnh viện, hệ thống giao thông, hạ tầng kỹ thuật…):
Đã trình Ủy ban nhân dân thành phố đã, hủy bỏ chủ trương chấp thuận đầu tư và thu hồi quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất của 125/192 dự án, diện tích 1.823ha.
2. Thực hiện công bố công khai kết quả xử lý dự án: Sở Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện công khai kết quả xử lý các dự án chấm dứt hiệu lực pháp lý văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư, các dự án đã thu hồi hủy bỏ quyết định thu hồi và giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất trên trang web của Sở Tài nguyên và Môi trường, cung cấp thông tin cho báo chí và hướng dẫn các quận, huyện thực hiện công khai.
Đến nay các quận, huyện đã niêm yết công khai thông tin dự án theo quy định (trừ 06 quận, huyện không có dự án chấm dứt, huỷ bỏ) tại trụ sở Ủy ban nhân dân các quận, huyện, phường, xã, thị trấn và tại Tổ dân phố (nơi có dự án) để các tổ chức, cá nhân và người sử dụng đất thuộc dự án biết để giám sát ( đính kèm danh sách ).
Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất các giải pháp thực hiện đối với các dự án bị chấm dứt, không gia hạn văn bản chấp thuận địa điểm hoặc thu hồi, hủy bỏ quyết định thu hồi, giao đất, được giải quyết như sau:
- Hộ gia đình, cá nhân có đất thuộc dự án sẽ được đảm bảo thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định của pháp luật và theo quy hoạch;
- Nhà đầu tư có dự án bị thu hồi, hủy bỏ văn bản pháp lý dự án, được tiếp tục quản lý, sử dụng phần diện tích đất đã nhận chuyển nhượng hoặc đã thỏa thuận đền bù, giải phóng mặt bằng,… nếu muốn thực hiện dự án hoặc chuyển nhượng hoặc góp vốn bằng quyền sử dụng đất với nhà đầu tư có năng lực để thực hiện dự án, thì phải có kế hoạch cân đối lại năng lực nguồn vốn, cam kết tiến độ thời gian, lập lại thủ tục theo quy định hiện hành.
Trong thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục thực hiện các giải pháp để xử lý dứt điểm các dự án chậm tiến độ phát sinh mới. Đến cuối năm 2013, các dự án có văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư được gia hạn nhưng không thực hiện đúng nội dung và thời gian được gia hạn, sẽ tiếp tục thông báo chấm dứt hiệu lực pháp lý văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư./.