Đà Nẵng đã tổ chức khá tốt khâu đối thoại giữa chính quyền và người dân
về việc Nhà nước thu hồi đất gắn với quy hoạch. Ảnh: Mạnh Hà
Đối thoại với dân - Nhìn từ các mô hình
Theo Landa, một số địa phương đã áp dụng phương pháp đối thoại này và kết quả, lượng khiếu kiện của người dân về đất đai đã chuyển biến tích cực. Đà Nẵng là thành phố đã tổ chức khá tốt khâu đối thoại giữa chính quyền và người dân.
Đà Nẵng đã thực hiện cơ chế “Góp đất và chia sẻ lợi ích”. Phương án này được áp dụng xây dựng một số đường giao thông nội thị và cải tạo nâng cấp giao thông một cách đồng bộ và hoàn chỉnh. Tất cả các dự án này đều được UBND thành phố lấy ý kiến nhân dân thông qua các cuộc họp toàn thể các hộ trong diện giải tỏa. Khi có trên 80% nhân dân đồng tình ủng hộ mới triển khai thực hiện. Nhà nước sẽ mở rộng diện tích thu hồi dọc theo 2 bên đường, lấy quỹ đất đó “bán” cho nhà đầu tư, tạo nguồn thu lớn cho ngân sách. Khi đó, chính quyền lại tổ chức đối thoại với người dân, công khai các dự án, lấy ý kiến người dân để tạo sự đồng thuận, thực hiện bồi thường bằng đất đối với các hộ tái định cư với giá trị quy đổi. Mức giá đền bù và tái định cư khi đó được áp dụng thống nhất cho tất cả các dự án toàn thành phố…
Các nhà đầu tư tại thành phố Đà Nẵng rất hài lòng khi vào đầu tư được bàn giao đất sạch đẩy nhanh tiến độ công trình. Đại diện Tập đoàn Sun Group với công trình Cáp treo Bà Nà và tuyến đường từ Đà Nẵng tới Bà Nà cho biết, việc triển khai thu hồi đất làm đường ở đây rất nhanh, rút ngắn thời gian đầu tư so với địa bàn khác ở phía Bắc. Tập đoàn Vina Capital là nhà đầu tư lớn về du lịch cũng nhận định khi nhận mặt bằng đầu tư được nhận đất sạch nên kế hoạch dự kiến hoàn thành 5 năm nhưng sau 3 năm công trình đã đưa vào hoạt động.
Còn tại TP. Hồ Chí Minh, UBND thành phố cũng vận động các nhà đầu tư tự nguyện thực hiện quá trình đối thoại với những người bị thu hồi đất về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Khi sự đồng thuận đạt được ít nhất 70 - 80% thì đề nghị chính quyền can thiệp ra quyết định thu hồi đất đối với phần còn lại tiếp tục thương thảo và cuối cùng mới dùng biện pháp cưỡng chế. Theo đó, số lượng khiếu kiện của người bị thu hồi đất là rất ít, đa số là hài lòng với phương án này.
Cơ chế này được đánh giá sẽ giúp nhà đầu tư chủ động trong triển khai thực hiện và dễ dàng tạo đồng thuận giữa doanh nghiệp được nhận đất và người bị mất đất trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất cho dự án đầu tư. Việc này cũng đồng thời giảm nhẹ khối lượng công việc của các cơ quan Nhà nước khi tham gia vào quá trình này.
Chính quyền và doanh nghiệp cùng đối thoại
Theo kinh nghiệm của Đà Nẵng, Landa kiến nghị, khi thực hiện cơ chế Nhà nước thu hồi đất theo quy hoạch, sau khi đã ban hành thông báo thu hồi đất thì Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp tổ chức đối thoại hoặc uỷ quyền cho Giám đốc Sở TN&MT hoặc Chủ tịch UBND cấp huyện tổ chức đối thoại với những người bị thu hồi đất về quy hoạch phát triển cụ thể tại địa phương, việc áp dụng cơ chế Nhà nước thu hồi đất theo quy hoạch, việc sử dụng đất theo quy hoạch, các quy định của pháp luật có liên quan và phương án tái định cư theo quy hoạch gắn với bồi thường, hỗ trợ.
Còn theo kinh nghiệm của TP.HCM, Landa cho rằng, khi Nhà nước thu hồi đất theo dự án để giao, cho thuê đất. Nhà đầu tư có quyền đề xuất nguyện vọng được đối thoại với người bị thu hồi đất về phương án sử dụng đất, phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bảo đảm hài hoà lợi ích giữa các bên…
Tuy nhiên, ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT cho rằng, mô hình áp dụng tại Đà Nẵng khó khả thi trong việc nhân rộng vì không nhiều tỉnh thành có được những điều kiện hấp dẫn, quỹ đất đẹp, bám biển nhiều như ở đây. Thực tế, tỉnh Bình Thuận cũng đã làm việc này nhưng sau khi thu hồi dôi dư đất dọc các con đường, lại không huy động được nhà đầu tư tham gia. Như vậy, cách thức này càng khó áp dụng với những khu vực miền núi, nơi điều kiện khó khăn hơn nữa.
Còn cách thức của TP. HCM thì mặc dù trái luật nhưng khá khả thi vì vẫn gắn trách nhiệm của Nhà nước với vấn đề tái định cư của người bị thu hồi đất. Nhà đầu tư khi đó chỉ đóng vai trò thỏa thuận “mua” quyền sử dụng đất đối với người có đất.
Thu Hương