Rất cần một hành lang pháp lý đầy đủ. Thực tế, thí điểm công tác phân loại rác tại nguồn cho thấy, một hệ thống văn bản pháp quy đầy đủ là một trong những cơ sở quan trọng đầu tiên đảm bảo hoạt động phân loại thu gom, xử lý rác sinh hoạt tại nguồn được thực hiện thành công. Trước hết là cần một Quy chế phân loại rác sinh hoạt tại nguồn. Trong Quy chế này cần quy định rõ trách nhiệm và quyền lợi của chủ nguồn thải. Tại sao phải có điều khoản này? Điều khoản này sẽ đảm bảo mọi tổ chức, cá nhân như tổ chức rác dân lập, công ty TNHH MTV dịch vụ công ích quận huyện, thành phố… tham gia vào việc thu gom, vận chuyển tuân thủ đúng các yêu cầu kỹ thuật cũng như quản lý để công tác phân loại rác từ nguồn thành công. Hơn nữa, để thực hiện chương trình phân loại rác sinh hoạt tại nguồn, sự phối hợp đồng bộ và có trách nhiệm tham gia của mỗi cơ quan tổ chức, từ quản lý nhà nước từ cơ sở đến thành phố là rất quan trọng. Quy chế nêu trên sẽ ràng buộc trách nhiệm các bên. Về lâu dài, TPHCM cần xây dựng và ban hành quy chế phối hợp liên ngành giữa các cơ quan và quy định trách nhiệm của “nhạc trưởng” là Sở Tài nguyên - Môi trường một cách cụ thể.
 |
|
Hầu hết rác sinh hoạt chưa được phân loại tại nguồn. Ảnh: PHẠM KIM NGÂN
|
Thu đúng, thu đủ chi phí xử lý rác. Chủ nguồn thải và người của các cơ sở dịch vụ thu gom rác vừa phải tuân thủ thực hiện yêu cầu kỹ thuật công nghệ của quá trình phân loại, vận chuyển và xử lý rác thải vừa phải thực hiện trách nhiệm kinh tế - xã hội của mình. Để thực hiện đúng nguyên tắc chủ nguồn thải phải trả đủ chi phí thu gom và vận chuyển, xử lý, thành phố cần xây dựng và ban hành quy định lệ phí xử lý rác nói chung (phí xử lý rác thải sinh hoạt, rác công nghệ, rác y tế, rác xà bần, xây dựng, rác thải nguy hại…).
Việc cung cấp túi, thùng chứa thống nhất (có nhiều kích cỡ khác nhau cho các chủ nguồn thải có quy mô khác nhau (túi, thùng chứa màu xanh và túi, thùng chứa màu vàng) là điều kiện tiên quyết để đảm bảo thống nhất và thành công quá trình phân loại. Túi trong thùng chứa màu xanh: đựng rác thải sinh hoạt có nguồn gốc hữu cơ sẽ được thu gom hàng ngày và túi trong thùng chứa màu vàng chứa đựng rác thải không có nguồn gốc hữu cơ đã được phân loại, được thu gom vận chuyển từ 1 - 2 lần trong tuần. Để đảm bảo việc thu gom rác thải sinh hoạt đã được phân loại: phương tiện thu gom của các nguồn thu gom rác dân lập, công ty TNHH MT dịch vụ công ích các quận huyện đều được sơn màu tương ứng với túi, thùng đựng rác: xe màu xanh và xe màu vàng.
Để khuyến khích các chủ nguồn thải tham gia đầy đủ và có trách nhiệm thành phố sẽ cấp miễn phí (trong vòng 6 tháng hoặc 1 năm ) các loại túi, thùng chứa xanh và vàng cho chủ nguồn thải. Hệ thống xe thu gom vận chuyển màu xanh và vàng của rác dân lập, hoặc công ty dịch vụ công ích quận huyện cần được hỗ trợ đầu tư bằng cách cho vay ưu đãi. Với các nhà máy xử lý rác làm compost - phân vi sinh, thu khí phát điện: ưu đãi thuế nhập thiết bị, mua điện giá cao… với các cơ sở tái chế phế liệu cần được hỗ trợ giúp đỡ cả về kỹ thuật công nghệ.
Tuyên truyền và hướng dẫn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thông qua hoạt động phân loại rác sinh hoạt tại nguồn làm thay đổi hành vi xã hội - thói quen bỏ rác không đúng nơi quy định. Việc phân loại rác sinh hoạt tại nguồn được thực hiện trực tiếp tại chủ nguồn thải từng hộ gia đình, cơ quan, trường học… nên việc nhận thức và hành động của chủ nguồn thải sẽ quyết định đến thành công của công việc này, cần phải nhận thức rằng đây là việc làm liên tục, lâu dài trong nhiều năm để từ nhận thức thành thói quen, tập quán văn hóa mới.
NGUYỄN VĂN CHIẾN
Văn phòng chỉ đạo thích ứng với BĐKH TPHCM