Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) nằm ở hạ lưu hệ thống sông Đồng Nai và giáp biển ở phía Nam, nơi có mạng lưới sông, kênh rạch chằng chịt; phân nửa độ cao địa hình của Thành phố có đặc điểm là địa hình thấp. Thành phố là khu vực rất nhạy cảm với các yếu tố khí tượng thủy văn (KTTV) như vấn đề ngập khi mưa lớn và thủy triều dâng cao; thay đổi nhiệt độ làm tăng nhiệt độ vùng nội ô do mật độ xây dựng tăng cao. Đặc biệt những thập niên gần đây, xu hướng biến đổi khí hậu (BĐKH) đã và đang lan tỏa trên toàn cầu, làm ảnh hưởng đến quốc gia nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, tác động rõ nét tới yếu tố tự nhiên và môi trường, quá trình phát triển kinh tế- xã hội và đời sống nhân dân. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng khí tượng thủy văn có xu hướng biến động phức tạp; mùa mưa bão xuất hiện thất thường so với quy luật, đồng thời tần suất xuất hiện ngày càng nhiều các hiện tượng thiên tai như bão mạnh, lũ lớn, mưa to gia tăng nguy cơ ngập lụt đối với các vùng đất thấp.
Trước những thách thức này, đòi hỏi Thành phố phải tăng cường công tác quản lý hoạt động KTTV để phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và đời sống nhân dân. Đặc biệt là công tác đo đạc, thu thập, quản lý và sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV nhằm phục vụ cho công tác giám sát BĐKH, thích ứng BĐKH và phòng chống thiên tai.
Thực hiện chỉ đạo của Thành ủy Thành phố Hồ Chí MInh, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành Kế hoạch triển khai Kế hoạch số 90-KH/TU ngày 31 tháng 12 năm 2021 của Thành ủy triển khai thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 25 tháng 9 năm 2021 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khí tượng thủy văn đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh tại Quyết định số 2902/QĐ-UBND ngày 26 tháng 8 năm 2022.
Mục tiêu trọng tâm của Kế hoạch là từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ đời sống nhân dân. Kế hoạch đã đề ra 07 nhóm giải pháp và nhiệm vụ chủ yếu:
Về công tác quản lý: Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nhằm từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động KTTV; kiểm tra, đôn đốc các hoạt động quan trắc, dự báo, cảnh báo và thực hiện các biện pháp phát triển hoạt động khí tượng thủy văn trên địa bàn Thành phố. Đề cao và phát huy vai trò của công tác khí tượng thủy văn trong dự báo, cảnh báo thiên tai, giám sát, thích ứng với biến đổi khí hậu. Nâng cao trách nhiệm của chính quyền các cấp và nhân dân trong việc tham gia bảo vệ công trình khí tượng thủy văn.
Về công tác tuyên truyền: Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác KTTV nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng; đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động quan trắc, khai thác sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV phải thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật.
Về kỹ thuật, công nghệ: Chú trọng phát triển mạng lưới trạm quan trắc KTTV chuyên dùng phục vụ nhu cầu khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu. Đặc biệt cần thiết phải đầu tư hệ thống thiết bị tiếp nhận, lưu trữ và quản lý dữ liệu quan trắc khí tượng thủy văn tự động, liên tục từ các đối tượng phải quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn.
Về cơ chế, chính sách: Từng bước hoàn thiện quy định, cơ chế chính sách liên quan đến công tác khí tượng thủy văn trên địa bàn Thành phố; chủ động nghiên cứu, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền để hoàn thiện hệ thống pháp luật về KTTV.
Về tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực: củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về công tác khí tượng thủy văn. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động làm công tác khí tượng thủy văn.
Về đầu tư: Kết hợp nguồn lực từ ngân sách nhà nước với các nguồn vốn đầu tư trong nước và ngoài nước, nhất là các nguồn vốn ưu đãi quốc tế cho công tác khí tượng thủy văn. Đẩy mạnh xã hội hoá, thu hút các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động khí tượng thủy văn; phát triển mạnh thị trường dịch vụ khí tượng thủy văn đáp ứng nhu cầu của các ngành, lĩnh vực.
Về hợp tác quốc tế: Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khí tượng thủy văn. Tăng cường trao đổi thông tin, kinh nghiệm với các nước, các đối tác, tổ chức quốc tế.
Trước mắt, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các cơ quan liên quan tập trung tham mưu triển khai 11 nhiệm vụ chủ yếu được đề ra trong Kế hoạch bao gồm tăng cường công tác quản nhà nước, công tác tuyên truyền về KTTV; tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan để ứng dụng công nghệ kỹ thuật, nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo KTTV, thời tiết cực đoan, thiên tai, giám sát BĐKH; và xây dựng cơ chế, chính sách tại địa phương đáp ứng yêu cầu quản lý như Quy chế phối hợp quản lý hoạt động KTTV./.
Hà Minh Châu